Ondernemers in coronatijd.

Worstelen met de lockdown.

Na de lockdown van dit voorjaar volgden sinds september weer nieuwe coronamaatregelen wegens de ‘tweede golf’. Dramatisch voor de financiële positie van veel bedrijven, maar ook voor de ondernemers. “Onzekerheid en stress kunnen mensen enorme psychische schade toebrengen.”

Jerry Blekkenhorst (36) is eigenaar van zalencentrum en evenementenlocatie De Zandstuve in Den Ham. Hij vertelt hoe hij in maart reageerde op de lockdown: “Ik voelde heel veel angst en onzekerheid. We moesten dicht, maar niemand wist voor hoe lang. En bij ons familiebedrijf voel ik heel veel druk omdat ik het graag goed wil doen. Wat er ook gebeurt: het bedrijf mag niet failliet gaan.”

Blekkenhorst wist zich snel te herpakken. “Ieder mens heeft een reptielenbrein. Als je bedreigd wordt neemt die het over. Dan kun je vluchten of vechten. Ik koos voor vechten en dan wordt mijn geest extreem productief. Ik zag overal opties om toch weer nieuwe activiteiten te ontplooien. Daar ben ik keihard mee aan de slag gegaan.” Zo kwam Blekkenhorst met de Lucky Basket, een goed gevulde picknickmand die mensen in de anderhalve meter-maatschappij weer bij elkaar brengt, ook in tijden dat de horeca gesloten is. Het concept werd een succes, maar kon bij de tweede lockdown van de horeca niet herhaald worden: het was inmiddels te koud geworden. Bovendien voelde Blekkenhorst zich totaal uitgeput. “Als je continu in de vechtstand staat, alsmaar aan het knokken bent voor je bedrijf, is dat zeer uitputtend. Kort nadat de tweede golf van coronamaatregelen werd afgekondigd, werd het me allemaal teveel. De stress, de werkdruk, de angst dat het allemaal niet goed genoeg is. Het ging ten koste van mezelf.”

Dr. Erik Matser, klinisch psycholoog met een eigen praktijk in Helmond, herkent het verhaal van Jerry Blekkenhorst. “Al vanaf maart komen er ondernemers in mijn spreekkamer met allerlei problemen en angstklachten. Opvallend is dat de leeftijd van de ondernemers een belangrijke rol speelt. De jongere ondernemers zijn opgevoed met de idee van een maakbare wereld. Als je maar hard genoeg werkt bouw je iets moois op. Die raken in paniek nu alles zomaar omvalt. En ze kunnen er niets aan doen. Ondernemers van een jaar of veertig hebben met heel hard werken een goedlopend bedrijf opgebouwd. Maar nu zien ze de omzet als zand tussen hun vingers door verdwijnen. Heel deprimerend. Als ondernemers een jaar of zestig zijn komt daar nog de extra angst bij dat je er ook echt aan kunt doodgaan, als je corona krijgt. Dat gaat mensen niet in de koude kleren zitten.”

Blekkenhorst vergelijkt de slag die de coronacrisis zijn bedrijf toebrengt met de Titanic, het schip waarvan men dacht dat hij onmogelijk kon zinken. “Corona is onze ijsberg”, schetst de ondernemer.  Het enige wat ik nu nog kan, is accepteren dat het zo is. En er vertrouwen in hebben dat het te zijner tijd weer goedkomt. Ook ga ik vier tot vijf keer per week sporten. Dat helpt. Een beetje aardiger zijn voor mezelf en niet alleen maar werken en werken en werken. Dat is ook overcompenseren. Uiteindelijk hou je dat niet vol.”

Klinisch psycholoog Erik Matser legt uit dat ondernemers maar al te vaak lijden aan toxische stress, die kan uitmonden in een burn-out. “Er zijn drie typen stress. Acute stress is wat je voelt bij de finale van een voetbalwedstrijd. Dat is geen groot probleem. Chronische stress is als het wat langer duurt, maar wel eindig is. Een voorbeeld is een hele drukke examenperiode. De derde en meest schadelijke vorm is toxische stress: die houdt aan en neemt niet af. Het einde is niet in zicht. Dit soort stress leidt tot diepe vermoeidheid, problemen met de concentratie en burn-out klachten.”

Guus Huis in ’t Veld (62) is eigenaar van groepsaccommodatie Huis in ‘t Veld in Lettele. In de maanden juli, augustus en september liep het bedrijf met 46 bedden wel redelijk, maar het voorjaar was dramatisch slecht en sinds de coronamaatregelen zijn aangescherpt is de omzet weer nul komma nul, vertelt hij. Helemaal nieuw is dat niet: de ondernemer heeft wel het een en ander meegemaakt. “Vroeger was ik boer en toen hadden we de mond- en klauwzeer. Dit is qua financiële ellende zeker vergelijkbaar. Maar nu is de onzekerheid voor de toekomst nog groter, en bovendien loopt mijn eigen leven nu ook gevaar. Dat maakt ons wel extra voorzichtig.”

Guus Huis in ‘t Veld wist de tijd tijdens de eerste coronagolf nog wel door te brengen met allerhande klussen in en rond het bedrijf. “We maakten een planning waarin we ervan uitgingen dat alles vanaf september weer normaal zou draaien”, vertelt hij. De tweede golf valt hem een stuk zwaarder. “We hebben vorig jaar een tienjarenplan gemaakt voor het bedrijf. Ik wil doorgaan tot ik ongeveer 70 ben. Juist afgelopen winter hebben we flink geïnvesteerd. Maar hoe moet het nu verder? We hebben geen idee hoe lang die hele ellende gaat duren. Die onzekerheid vreet wel aan me. Maar ik blijf zoeken naar lichtpuntjes, naar leuke dingen om naar uit te kijken. Ik ben net opa geworden en ik kan enorm genieten van mijn kleinkind. Dat soort zaken houdt me op de been. En ik kijk niet meer naar al die praatprogramma’s op tv. Daar word je echt niet vrolijker van.”

Huis in ‘t Veld houdt de moed erin, ook al omdat zijn vrouw een tweede inkomen heeft en ze dus niet gauw failliet zullen gaan. Voor collega’s is dat anders, vreest hij. “Ik ben bang dat het eind voor veel groepsaccommodaties in zicht komt. En zonder dat je er als ondernemer iets aan kunt doen. Die machteloosheid is verschrikkelijk.”

Tips voor ondernemers:

Klinisch psycholoog Erik Matser heeft enkele praktische tips voor ondernemers die door de aanhoudende onzekerheid problemen krijgen als angst, slapeloosheid en depressie.

– Neem de tijd voor de toekomst. Kijk naar je bedrijf. Wat kan er beter, anders? En hoe kun je het klaarmaken voor de enorme drukte, die straks weer op je afkomt? Toeristen hebben afgelopen zomer Nederland ontdekt. De binnenlandse markt gaat exploderen. Het geeft nieuwe energie om je te richten op die tijd. En hou voor ogen: in de loop van volgend jaar zijn we door de flessenhals heen. Daarna gaat het snel weer beter.

– Blijf in beweging, letterlijk. Maak lange wandelingen door de natuur. En ga dan tijdens zo’n wandeling van een uur of twee niet lopen piekeren, maar kijk om je heen en geniet zoveel mogelijk van al het moois in de natuur. Men noemt dit ‘mindful walking’ en het werkt beter tegen burn out-klachten dan therapie, pillen of wat dan ook.